تاریخچه کارت ویزیت در ایران و جهان
15 مهر 1404
کارت ویزیت در نگاه نخست شاید تنها یک تکه کاغذ کوچک به نظر برسد، اما در واقع می تواند راهی میان معرفی فرد، سازمان و ایجاد ارتباط مؤثر با دیگران باشد. کارت ویزیت قرن ها در فرهنگ های مختلف دنیا حضوری پررنگ داشته و به شکل های متنوعی دیده می شود. تاریخچه کارت ویزیت به قرن پانزدهم میلادی در چین برمی گردد. در اروپا از قرن هفدهم میلادی و در ایران از دوران قاجار کارت ویزیت مورد استفاده قرار میگرفته است؛ دورانی که چاپ و هنرهای سنتی دست به دست هم دادند تا نخستین نمونه های کارت های تجاری در کشور پدیدار شوند. امروز نیز خدماتی مانند چاپ كارت ويزيت تهران ادامه همان سنت تاریخی هستند که از روزگار قاجار پایه گذاری شده است.
داستان کارت ویزیت در جهان
کارت ویزیت پیش از آنکه به شکل امروزی خود در دست ما باشد، مسیر طولانی و جذابی را در فرهنگ ها و تمدن های مختلف طی کرده است که از جمله آن ها عبارتند از:
کارت های ملاقات در چین (قرن 15)
نخستین نشانه های جدی از آنچه امروز به نام کارت ویزیت می شناسیم، در چین باستان دیده می شود. در قرن پانزدهم میلادی، تجار و مقامات دولتی چینی برای اعلام دیدار یا خبر دادن از حضور خود، کارت های کوچکی به نام (کارت ملاقات) تهیه می کردند. این کارت ها معمولاً با دست نوشته می شدند و گاهی شامل اطلاعاتی مانند نام، عنوان و قصد ملاقات بودند. رسم بر این بود که خدمتکاران این کارت ها را به در منزل یا محل کار فرد مورد نظر تحویل دهند تا اطلاع رسانی انجام شود. کارت ملاقات در فرهنگ چین تنها وسیله ای اداری نبود، بلکه نوعی آیین اجتماعی به حساب می آمد. هر چه طراحی یا جنس کارت نفیس تر بود، جایگاه اجتماعی فرد را بیشتر نشان می داد.
کارت های معرفی در اروپا (قرن 17)
ورود کارت به اروپا و تحول آن به (کارت معرفی) یا visiting card به قرن هفدهم بازمی گردد. در این دوره، اشراف و طبقه مرفه اروپا برای ورود به مجالس یا معرفی خود در محافل اجتماعی از این کارت ها استفاده می کردند. معمولاً کارت ویزیت شامل نام کامل، نشان خانوادگی و یک شعار یا عنوان کوتاه بود.
کارت ویزیت ها کارکردی فراتر از معرفی ساده داشتند و نمادی از شأن اجتماعی محسوب می شدند. گاهی کارت ویزیت ها را از تزئینات طلایی، حکاکی یا کاغذهای گران بها می ساختند. حتی رسم بود که هنگام دیدار، کارت مهمان روی سینی نقره ای در ورودی خانه میزبان گذاشته می شد تا جایگاه و اهمیت او را نشان دهد.
استفاده از کارت های چوبی و سربی (اواخر قرن 18 – اوایل قرن 19)
با پیشرفت فناوری چاپ و تنوع متریال در اروپا و برخی نقاط دیگر جهان، کارت های ساخته شده از چوب، فلز یا سرب نیز رواج پیدا کردند. این کارت ها عمدتاً در میان ثروتمندان محبوب تلقی می شدند زیرا نشان دهنده برتری اجتماعی بودند. در همین دوره بود که تکنیک های جدیدی مانند حکاکی دقیق، طلاکوب، چاپ برجسته و برش های خاص وارد فرآیند ساخت کارت شدند. تاریخچه کارت ویزیت نشان می دهد که این تغییرات به طور مستقیم با توسعه صنعت چاپ و افزایش رقابت میان صاحبان مشاغل مرتبط بوده است.
کارت ویزیت های امروزی
با اختراع ماشین چاپ مدرن در قرن نوزدهم و پیشرفت روش های لیتوگرافی، کارت ویزیت وارد مرحله تازه ای شد. کارت ها دیگر تنها نماد اجتماعی نبودند؛ بلکه به یک ابزار رسمی در تجارت تبدیل شده بوند . از این دوره به بعد، کارت ها شامل اطلاعات مهمی مانند نام فرد، سمت شغلی، نشانی محل کار و شماره تماس بودند. با گذر زمان طراحی گرافیکی نیز به بخشی جدانشدنی از کارت ویزیت تبدیل شد.
در قرن بیستم کارت ها علاوه بر کاغذ و مقوا، روی متریال هایی مانند پلاستیک، فلز و حتی شیشه نیز چاپ شدند. امروزه کارت ویزیت های دیجیتال، کارت های مجهز به چیپ NFC و طراحی های مینیمال یا خلاقانه، بخشی از ترندهای روز هستند. اکنون کارت ویزیت تنها یک ابزار ارتباطی نیست، بلکه نشان دهنده هویت برند و میزان حرفه ای بودن یک کسب و کار است.
آغاز فعالیت های چاپی و ورود کارت ویزیت در دوران قاجار
در ایران تاریخچه کارت ویزیت به طور مستقیم با ورود صنعت چاپ گره خورده است. نخستین چاپخانه های ایران در دوره صفویه و سپس قاجاریه فعالیت خود را آغاز کردند، اما در دوره قاجار بود که چاپ مدرن رشد بیشتری یافت. با ورود ماشین های چاپ سنگی و بعدها چاپ سربی، امکان تولید انواع اوراق تبلیغاتی و تجاری فراهم شد. کارت های معرفی که بعدها به کارت ویزیت معروف شدند، در این دوران وارد فرهنگ اجتماعی و تجاری ایران شدند.
در ابتدا کارت ها اغلب ساده بودند و شامل اطلاعاتی نظیر نام، شغل و نشانی فرد با خط خوشنویسی بودند. گاهی برای افراد مهم یا دربار، تزئینات طلاکوب یا نقوش برجسته روی کارت ها اضافه می شد. این کارت ها بیشتر در تهران و شهرهای بزرگ رواج داشتند و جایگاه اجتماعی فرد را نشان میدادند. در گذر زمان چاپخانه های محلی شروع به ارائه خدمات تخصصی برای کارت ویزیت کردند و طراحی های گوناگونی وارد بازار شد. این دوره آغاز تحولی بود که بعدها صنعت چاپ کارت ویزیت را در کشور توسعه داد.
مقایسه تحولات کارت ویزیت در دوره های تاریخی
تحولات کارت ویزیت در طول تاریخ، نشان دهنده تغییرات اجتماعی، فرهنگی و تکنولوژیک جوامع مختلف است. تفاوت ها و پیشرفت های کارت ویزیت از نخستین نمونه ها تا طراحی های مدرن امروزی عبارت اند از:
|
دوره تاریخی |
منطقه جغرافیایی |
ویژگی شاخص کارت ویزیت |
شیوه چاپ یا ارائه |
کاربرد اصلی در آن زمان |
|
قرن ۱۵ میلادی |
چین |
معرفی و اعلام حضور نزد دیگران |
دست نویس یا چاپ ابتدایی با قالب های چوبی |
روابط اجتماعی و احترام متقابل |
|
قرن ۱۷ میلادی |
اروپا (به ویژه فرانسه و انگلستان) |
طراحی مشابه کارت بازی با تزئینات و نقشه محل |
چاپ دستی یا حکاکی فلزی |
معرفی اشراف و حضور در منازل یا مراکز تجاری |
|
قرن ۱۸ میلادی |
اروپا |
چاپ رنگی و جذاب، تبدیل به مجموعه های کلکسیونی |
لیتوگرافی (پس از ۱۸۳۰) |
وسیله تبلیغاتی و معرفی رسمی افراد |
|
قرن ۱۹ میلادی |
اروپا و آمریکا |
طراحی های ویژه مانند طلاکوب یا کارت هایPVC ، نگهداری در جعبه |
چاپ صنعتی و تولید انبوه |
ملاقات های کاری و تنظیم قرارهای تجاری |
|
اوایل قرن ۲۰ |
جهان |
گسترش وسیع در تجارت، سپس کاهش به دلیل رشد مجلات |
چاپ افست، کاهش تدریجی کارت تجاری |
تبلیغات اولیه، جایگزینی بخشی از کارکرد با رسانه ها |
|
اواسط تا اواخر قرن ۲۰ |
جهان |
بازگشت دوباره کارت ها با طراحی های مدرن و رنگی |
چاپ افست و دیجیتال |
معرفی رسمی کسب و کار و نشان حرفه ای بودن |
|
دوران معاصر (قرن ۲۱) |
جهان و ایران |
تنوع گسترده در طراحی، کارت های هوشمند با NFC و QR کد |
چاپ دیجیتال و کارت های هوشمند |
ترکیب تبلیغات سنتی با امکانات دیجیتال |
|
قرن ۱۹ ایران (عصر قاجار) |
ایران |
ورود کارت ویزیت همزمان با چاپ در دوره قاجار |
چاپ سنگی و روش های دستی |
استفاده اشراف و بازرگانان برای معرفی خود |
|
قرن ۲۰ ایران (پهلوی) |
ایران |
توسعه چاپخانه ها و تولید گسترده کارت های کاغذی |
چاپ افست و لیتوگرافی |
معرفی مشاغل و کاربرد در سازمان ها |
جمع بندی
نخستین نمونه های کارت ویزیت در قرن پانزدهم میلادی در چین مورد استفاده قرار می گرفتند، زمانی که افراد ثروتمند برای معرفی خود به دیگران از کارت ویزیت دست ساز استفاده می کردند. در اروپا نیز از قرن هفدهم میلادی، اشراف زادگان فرانسوی و انگلیسی کارت هایی برای معرفی در دیدارهای رسمی به کار می بردند که بعدها با پیشرفت چاپ و گسترش تجارت، شکل تجاری و عمومی تری یافت. در ایران نیز کارت ویزیت از دوران قاجار و با نفوذ فرهنگ و صنعت چاپ غربی وارد شد و ابتدا میان تجار و رجال سیاسی رواج یافت. کارت ویزیت اگرچه در نگاه نخست یک کاغذ کوچک است، اما تاریخی چندصدساله و ارزش فرهنگی فراوان دارد. امروزه کارت ویزیت بیش از یک ابزار معرفی کاربرد دارد و نمایانگر حرفه ای بودن و هویت سازمانی محسوب می شود. چاپخانه آنلاین بروچاپ انواع کارت ویزیت را با استفاده از بهترین دستگاه های چاپ برای شما طراحی کرده و به چاپ می رساند.
سوالات متداول
ریشه و تاریخچه کارت ویزیت به کجا برمی گردد؟
این کارت ها نخستین بار در چین قرن پانزدهم به عنوان کارت ملاقات رواج یافتند و بعدها در اروپا و ایران به شکل رسمی وارد فرهنگ اجتماعی و تجاری شدند.
چه عناصری در طراحی کارت های قدیمی استفاده می شد؟
در گذشته از خوشنویسی، طلاکوب، حکاکی چوب و حتی استفاده از فلز برای جلوه بخشی به کارت ویزیت استفاده می شد که این عناصر کارت ویزیت را لوکس تر و جایگاه اجتماعی صاحب آن را بالا می بردند.
